«Ανοίγουμε το κουτί» της νοσταλγίας.... των αναψυκτικών και της ποτοποιίας (ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ)

Μια σελίδα που θα μας ταξιδέψει σε περασμένες δεκαετίες, σε θολές αλλά όχι ξεχασμένες αναμνήσεις και σε μαγικά παιδικά όνειρα, γιατί “δε φταίω εγώ που μεγαλώνω, φταίει η ζωή που ‘ναι μικρή!”, λέει το lolanaenaallo.blogspot.com, και δεν θα μπορούσαμε παρά να συμφωνήσουμε.

-“Πάρτε Ταμ-τάμ, καλέ μαντάμ, κρύα Μπιράλ ή μια Κοράλ !”

Στην δεκαετία του ’50 και του ’60, στην τότε… “εξωτική” Ελλάδα κάποια Ταμ-τάμ διασκέδαζαν τα μικρά παιδιά! Μόνο που τα Ταμ-τάμ της εποχής, δεν είχαν καμιά σχέση με τύμπανα, αλλά με ένα πασίγνωστο αναψυκτικό, πρόδρομο της Coca-Cola, που τότε δεν είχε κάνει την εντυπωσιακή της είσοδο στον ελλαδικό χώρο!

Θυμάται κάποιος νέος της εποχής: “Tο αναψυκτικό TAM-TAM, ένα υποκατάστατο της Coca Cola που κυκλοφόρησε στη δεκαετία του ’60, όταν απαγορευόταν στην Ελλάδα η Coca Cola, για προστασία της νεολαίας από τον “αμερικανικόν τρόπον ζωής” και -βέβαια- της ντόπιας βιομηχανίας από τον ανταγωνισμό. Μόνο όσοι είχαν γνωστούς ή φίλους που δούλευαν την αμερικάνικη βάση του Ελληνικού, μπορούσαν να απολαμβάνουν την δροσιά και τη φιγούρα που έδινε η Coca Cola.

Στα καλοκαιρινά σινεμά, λοιπόν, όταν ήταν να γίνει διάλειμμα στα μισά της ταινίας, έπεφτε αυτή η φράση: «ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΙΕΙΤΕ ΤΑΜ ΤΑΜ»”

Κάποιος άλλος πάλι, θυμάται τα γνωστά club της εποχής και την περίεργη… σχέση τους με το Ταμ-τάμ: “Όλα αυτά τα club ήταν υπόγεια, έπαιζαν δυο ή και τρία συγκροτήματα για να καλύψουν το πρόγραμμα.

Τις Κυριακές είχαν πρωινά, έντεκα με μια, και απογευματινά, πέντε με οκτώ. Το εισιτήριο κόστιζε 60 δρχ. και με αυτό έπινες ένα φραπέ ή ένα βερμούτ.

Διάσημο ήταν και το Στορκ στην παραλία, όπου και ο Tony Pinelli με τους Στορκς. Για να πας σε αυτό το club, έπαιρνες πούλμαν από του Φιξ και η είσοδος γινόταν με καπάκια του Ταμ Ταμ (αναψυκτικό που έφτιαχνε ο Φιξ, πρόδρομο της Coca Cola, μαζί το Σινάλκο και το Μπιράλ)”.

Βέβαια υπήρχε και το πασίγνωστο “Μπιράλ”, αναψυκτικόν, αρωματώδες και εύγευστον, όπως λέει και η διαφήμιση! Είδος αναψυκτικού, λοιπόν, (δεν είναι μάρκα). Υπήρξε, ας πούμε, η ελληνική coca-cola πριν έρθει η αυθεντική. Χρονολογείται από το 1928, αλλά υπάρχει ακόμα, σε διάφορες μάρκες κυρίως στην Κρήτη: «Γεράνι», «Τεμένια», και κάποιες άλλες.

Η συνταγή του, υποτίθεται ότι ήταν μυστική -όπως ακριβώς της Coca-Cola-, αλλά εμείς κατορθώσαμε και την αποκτήσαμε και την παρουσιάζουμε για χάρη σας! Τα συστατικά του Μπιράλ είναι:Νερό, 7% Κιτρικό οξύ, 10% ζάχαρη, 0.1% καραμελόχρωμα, 0.1% ανθρακικό οξύ, 0.001 Αρώματα μπιράλ.(Τι ήταν τα αρώματα μπιράλ, ένας θεός ξέρει!)

Μπυράλ vs SinalcoΉταν το επίσημο αναψυκτικό των θερινών κινηματογράφων στην προ Coca Cola και Pepsi Cola εποχή. Ελληνικής επινόησης αναψυκτικό και οι πωλήσεις του έξω από τα σινεμά ήταν μηδαμινές, παρότι ονομαστικά προωθούσε ένα υποκατάστατο υποτίθεται της μπύρας χωρίς αλκοόλ αλλά και με γεύση γλυκιά. Η αλήθεια είναι ότι πήγαινε γευστικά με τους αλμυρούς πασατέμπους, τα στραγάλια και τους ηλιόσπορους περισσότερο από μια πορτοκαλάδα ή γκαζόζα. Πρέπει να ήταν κάποιος τύπος Root Beer από εκχύλισμα κίνας. Σοβαρός αντίπαλός του στις κινηματογραφικές αυλές ήταν το γερμανικής προέλευσης Sinalco. Η εμφάνιση του τύπου κόλα αναψυκτικού Tam Tam περιόρισε δραματικά τις πωλήσεις και των δύο. Κάποιο αναψυκτικό τύπου μπυράλ που κυκλοφορεί δεν νομίζω πως θυμίζει στη γεύση το παλιό.
(Απόσπασμα από: “Δεινοθήσαυρος ο φιλομαθής”)

Η σπάνια πορτοκαλάδα “Φιξ”, που δεν είχε “χημικά” και ήταν και “παστεριωμένη” !!

Στο κεφάλαιο τώρα πορτοκαλάδες,λεμονάδες, γκαζόζες, μανταρινάδες κ.λ.π. θα ξεκινήσω με την αγαπημένη μου πορτοκαλάδα που ήταν η Κοράλ της Σουέπς. Ήταν πραγματικά μια δροσερή γεύση από πορτοκάλι και για κάποιο διάστημα έκανε και αρκετές πωλήσεις.

Βέβαια η πιο γνωστή πορτοκαλάδα από τότε ήταν η “Ήβη”. Η γεύση της ήταν πραγματικά αξιόλογη και ευχάριστη, γι’ αυτό είναι και η μόνη εταιρεία αναψυκτικών που κατόρθωσε να επιβιώσει, όταν κάποιες άλλες έκλειναν η μία πίσω από την άλλη!

Και ένα μικρό αφιέρωμα στον “Κούκη τον Πορτοκαλάδα” της ΗΒΗ, που τόσο μας εντυπωσίαζε όταν είμαστε παιδιά…

Η πορτοκαλάδα “ΕΨΑ” που τόσο αγαπήσαμε !

Φυσικά μαζί με την “Ήβη”, δεν πρέπει να ξεχνάμε και την αγαπημένη “Έψα”, που τα τελευταία χρόνια κάνει μια τρομερή προσπάθεια αναβίωσης και προώθησης των προϊόντων της ξανά…

Άλλη μια αγαπημένη πορτοκαλάδα !

Πέρασαν χρόνια από τότε που οι παγωμένες “γκαζόζες πάγου” ήταν ότι καλύτερο μπορούσε να προσφέρει ο τομέας των αναψυκτικών, αλλά η αλήθεια είναι ότι ποτέ οι λεμονάδες, οι λεμονίτες και οι γκαζόζες δεν κατόρθωσαν να μπουν στην καρδιά μου και να την κλέψουν όπως οι πορτοκαλάδες και οι Coca-Cola!

Βέβαια, όταν μιλάμε για πορτοκαλάδες, βγάζουμε έξω εννοείται τις συμπυκνωμένες πορτοκαλάδες και μανταρινάδες που πήγαιναν όλες οι “θείες” δώρο στους αρρώστους στα νοσοκομεία!! Εκτός του ότι τις έχω συνδυάσει με αρρώστια και βρώμικα σεντόνια ήταν και απίστευτα γλυκές -σε σημείο αναγούλας- όσο και αν τις αραίωνες με δροσερό νερό και παγάκια!!

Ακριβώς επειδή ήταν πολύ γλυκές, δεν μ’ άρεσαν και οι πορτοκαλάδες τύπου “νέκταρ”. Παρ’ όλα αυτά τα περισσότερα παιδιά τις έπιναν ευχάριστα αλλά δεν μπορούσαν με τίποτα να αντικαταστήσουν την απλή πορτοκαλάδα (με ανθρακικό ή χωρίς!).

Θυμάμαι ακόμα ότι η Φιξ έκανε κάποιες προσπάθειες να βγάλει στην αγορά και κάποιους χυμούς ή αναψυκτικά εκτός από πορτοκαλάδες και λεμονάδες, αλλά τελικά δεν στέφτηκαν με επιτυχία…

Εδώ θέλω να κάνω και μια μεγάλη παρένθεση, για τα ποτά και τα αναψυκτικά που έπιναν οι “μεγάλοι” στις βόλτες και τις επισκέψεις τους. Από ποτά μαζί με το απαραίτητο γλυκάκι του κουταλιού ήταν και κάποιο σπιτικό λικεράκι.

Γλυκάκι και λικεράκι, λοιπόν, πήγαιναν μαζί και εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι κάποιες νοικοκυρές ήξεραν να φτιάχνουν και σπιτικό λικέρ πορτοκάλι ή μανταρίνι που ήταν τρομερά εύγευστο!

Βέβαια το λικέρ μανταρίνι ή πορτοκάλι δεν μπόρεσε να βγάλει από το “βάθρο των λικέρ”, το λικέρ βύσσινο που συνεχίζει μέχρι και σήμερα να κρατάει τα σκήπτρα στον τομέα των σπιτικών λικέρ!

Το καλοκαίρι όμως αντί για λικέρ βύσσινο σέρβιραν στους επισκέπτες μαζί με το απαραίτητο γλυκό του κουταλιού και την επίσης απαραίτητη σπιτική βυσσινάδα με μπόλικα παγάκια!

Οι σπιτικές βυσσινάδες ήταν το “σωστό” σπιτικό κέρασμα σε κάθε νοικοκυριό και έτσι το βύσσινο έφτανε στην ολοκλήρωση μέσα από το τρίπτυχο: γλυκό του κουταλιού, λικέρ και βυσσινάδα!

Μερικές φορές οι σπιτικές βυσσινάδες παρ’όλο που ήταν αρκετά γλυκές ήταν τόσο δροσερές και νόστιμες που ήταν το μοναδικό και το ωραιότερο καλοκαιρινό κέρασμα κάποια ζεστά καλοκαιρινά απογεύματα.

Εδώ όμως πάλι θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι οι σπιτικές βυσσινάδες ουδεμία σχέση είχαν με τις συμπυκνωμένες βυσσινάδες που πουλούσαν τα συνοικιακά ζαχαροπλαστεία και που συχνά έφερναν σαν δώρο τυλιγμένα σε πολύχρωμα χαρτιά οι επισκέπτες!

Υπήρχε και η πολύ πιο σπάνια φραουλάδα, αλλά την έφτιαχναν τα πιο αστικά σπίτια και δεν ήταν τόσο διαδεδομένη όσο η βυσσινάδα, αν και από άποψη νοστιμιάς την συναγωνιζόταν επαξίως!

Και τέλος με τα αναψυκτικά και τα κεράσματα των μεγάλων θα τελειώσουμε με την αγαπητή, μα και τόσο σπάνια σουμάδα. Η λεγόμενη σουμάδα είναι ένα λευκό αναψυκτικό ποτό, που προέρχεται από γαλάκτωμα αμυγδάλου, θιάσιου ή θίασου, ή κοινώς αμυγδαλόπομα. Για την παρασκευή της σουμάδας τα ξεφλουδισμένα αμύγδαλα αφού αλεσθούν ή κοπανισθούν αφήνονται για κάποιο χρονικό διάστημα μέσα σε νερό το οποίο απορροφά το χυμό τους. Μετά τον αποστραγγισμό τους, το νερό βράζεται με προσθήκη ζάχαρης μέχρι να “δέσει” το σιρόπι. Στη συνέχεια το σιρόπι αυτό διαλύεται σε νερό όπως η βυσινάδα και προσφέρεται κρύο ως αναψυκτικό και μερικές φορές πασπαλισμένη με κανέλα. Η καλύτερη σουμάδα είναι βέβαια αυτή που φτιάχνεται από πικραμύγδαλα.

Στην Ελλάδα η σουμάδα θεωρείται λόγω χρώματος ως γαμήλιο ποτό και για τούτο προσφέρεται κυρίως σε γάμους, εξ’ ου και η ευχή: “και στις σουμάδες σου!“ που είναι ανάλογη με την ευχή “και στα δικά σου!“.

Στα αεριούχα τώρα “βασίλισσα” ήταν η “Σόδα Καραντάνη” που την έπιναν μικροί και μεγάλοι και που χάριζε την απαραίτητη ανακούφιση μετά από ένα χορταστικό οικογενειακό τραπέζι.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε βέβαια και την “Σουρωτή” που κάποιοι δεν την άλλαζαν ούτε με τα πιο ακριβά αεριούχα και τόνικ σκευάσματα, όπως ήταν το γνωστό τόνικ της Schweppes.

Όσο τα αναψυκτικά και τα αεριούχα, έμπαιναν σε καινούριες εποχές τόσο οι παραδοσιακές μορφές των ελληνικών αναψυκτικών συρρικνώνονταν και εξαφανίζονταν. Τελικά το “Μπιράλ” ή το “Ταμ- τάμ” δεν ήταν μόνο τα αναψυκτικά κάποιων περασμένων δεκαετιών, αλλά και τα αναψυκτικά που με τη δροσιά τους θα δροσίζουν για πάντα τις θολές μας αναμνήσεις!

“Ξινό νερό” και όποιος αντέξει !…

Άφησα για το τέλος μια λεμονάδα που… αχρείαστη να ‘ναι γιατί ήταν γνωστή για τις… καθαρτικές της ιδιότητες. Τότε στα φαρμακεία θεωρούνταν σαν κάτι το πολύ μοντέρνο και επαναστατικό και πολλοί την προτιμούσαν για να ξαλαφρώσουν τον “γεμάτο εσωτερικό τους κόσμο”!!

Σαν επίλογο θα θυμίσω τα καπάκια από μπουκάλια κυρίως αναψυκτικά που μαζεύαμε σαν μικρά παιδιά. Σακούλες ολόκληρες από συνηθισμένα ή και πιο σπάνια ποτά και αναψυκτικά που τα ανταλλάσσαμε και μεταξύ μας όλα τα παιδιά της γειτονιάς!

Όποτε κάναμε οικογενειακή εξόρμηση σε ταβέρνες και εξοχικά κέντρα, τα μικρά παιδιά κάναμε “σαφάρι” για να βρούμε σπάνια καπάκια από διάφορα μπουκάλια. Όλοι αυτοί οι θησαυροί μεγαλώνοντας χάθηκαν ή “λεηλατήθηκαν” από κάποιους άλλους που από τότε καταλάβαιναν την αξία τους!