Σπίτια που έγιναν ερείπια , δρόμοι που «πνίγηκαν» στην άγρια βλάστηση, αφημένα καθημερινά αντικείμενα. Και όμως σε αυτά τα χωριά κάποτε υπήρχε ζωή, ακούγονταν ανθρώπινες φωνές, υπήρχαν μυρωδιές και εικόνες παρμένες από την καθημερινότητα των κατοίκων. Με τη γλυκιά νοσταλγία να περιπλανιέται στα λιθόστρωτα σοκάκια και τις ρυτιδιασμένες γειτονιές, το σκηνικό των ερημωμένων αυτών χωριών είναι ανεπανάληπτο. Μια ατμόσφαιρα γαλήνια, μαγευτική και συνάμα μελαγχολική και τρομακτική, μια εικόνα που κανένα ζωγράφος ή ποιητής δεν θα μπορούσε να αποδώσει. Ένα παιχνίδι των αισθήσεων, ένα παιχνίδι του παρελθόντος με το παρόν, αναφέρει το bigcyprus.
Αρκετά είναι και τα χωριά της Κύπρου που ενώ άλλοτε έσφυζαν από ζωή στη πορεία εγκαταλείφθηκαν και αφέθηκαν στην φθορά του χρόνου. Τα περισσότερα από αυτά εγκαταλείφθηκαν μετά την τουρκική εισβολή του 1974, άλλα ερημώθηκαν ως αποτέλεσμα της αστυφιλίας, ενώ σε κάποια από αυτά εξαναγκάστηκαν οι κάτοικοί τους να τα εγκαταλείψουν εξαιτίας μεγάλων σεισμών και κατολισθήσεων.
Τρόζενα – Γεροβάσα
Δυο χωριά της επαρχίας Λεμεσού, σε κοντινή απόσταση από το χωριό Άρσος, τα οποία είναι σχεδόν ενωμένα δίνοντας την εντύπωση πως είναι ένα χωριό. Κάποτε εδώ συμβίωναν αρμονικά Ελληνοκύπριοι (Τρόζενα) και Τουρκοκύπριοι (Γεροβάσα). Οι διακοινοτικές ταραχές του 1964 και μετέπειτα η τουρκική εισβολή του ’74 οδήγησαν στην σταδιακή εγκατάλειψη των χωριών και τελικά στην ερήμωσή τους. Τα χωριά όμως αυτά κρύβουν μικρούς θησαυρούς που αξίζει να ανακαλύψετε. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που αποτελεί και το μόνο γερό κτίσμα της περιοχής, το Κεφαλόβρυσο αλλά και η γέφυρα, που αποτελεί μια κατασκευή της σύγχρονης μηχανικής.
Εκκλησία Αγίου Γεωργίου
Άγιος Σωζόμενος
Το μικρό αυτό χωριό βρίσκεται περίπου 25 χλμ έξω από την Λευκωσία, ανάμεσα στις κοινότητες της Ποταμιάς και του Γερίου. Το 1974 πραγματοποιήθηκαν πολλές μάχες στην περιοχή και μετά την εισβολή μέρος του χωριού πέρασε στη νεκρή ζώνη, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι του να το εγκαταλείψουν. Επρόκειτο για ένα οικισμό με μακραίωνη ιστορία κάτι που αποδεικνύεται και από τα σωζόμενα μνημεία του, όπως το ασκητήριο του Αγίου Σωζόμενου (8ος με 9ος αιώνας), το βυζαντινό εξωκλήσι (15ος – 16ος αιώνας), η γοτθική εκκλησία του αγίου Μάμα, ο μεσαιωνικός αλευρόμυλος κ.α. Το χωριό πλέον αποτελεί πόλο έλξης για τους λάτρεις της φωτογραφίας, ενώ επιλέγεται και από πολλά ζευγάρια για τις φωτογραφίες του γάμου τους.
Φικάρδου
Το γραφικό χωριό του Φικάρδου βρίσκεται σε ένα ειδυλλιακό τοπίο, στους πρόποδες του Τρόοδους, περίπου 32 χλμ από την Λευκωσία. Υφίστατο από τα μεσαιωνικά χρόνια και πήρε την ονομασία του από τον ευγενή Φικάρδο. Ο παραδοσιακός αυτός οικισμός σε αλλοτινές εποχές έσφυζε από ζωή. Το φαινόμενο όμως της αστυφιλίας οδήγησε σταδιακά στην εγκατάλειψη του από τους μόνιμους κατοίκους του. Καθώς το χωριό αποτελούσε ένα σπουδαίο δείγμα της κυπριακής αρχιτεκτονικής των περασμένων δυο αιώνων, το Τμήμα Αρχαιοτήτων αποφάσισε να το θέσει υπό την προστασία του και να το κηρύξει ως «αρχαίο μνημείο» και «ελεγχόμενη περιοχή», ενώ ανέλαβε την συντήρηση και την αποκατάσταση των υπό κατάρρευση κατοικιών. Σήμερα η Φικάρδου αποτελεί ένα υπαίθριο μουσείο λαϊκής τέχνης και τουριστική ατραξιόν για τους ντόπιους και τους ξένους τουρίστες.
Βρέτσια
Το μικρό τουρκοκυπριακό χωριό Βρέτσια βρίσκεται στην επαρχία Πάφου, 3 περίπου χλμ βορειανατολικά της Κοιλίνιας. Ο τουρκοκυπριακός πληθυσμός εγκατέλειψε το χωριό μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Μετά την φυγή των Τουρκοκυπρίων του χωριού λίγες οικογένειες Ελληνοκυπρίων προσφύγων εγκαταστάθηκαν εδώ , που όμως αργότερα το εγκατέλειψαν και αυτοί αφήνοντας το έρημο και εγκαταλελειμμένο. Το χωριό συνδέεται οδικώς με το δάσος της Πάφου και το γεφύρι του Ρουδιά, του Τζιελεφού, της Ελιάς και το Φοινί. Ξεχασμένο από το χρόνο, μέσα στο δάσος της Πάφου και κοντά στα Βρέτσια βρίσκεται ένα μικρό εγκαταλελειμμένο μεταλλείο.
Σουσκιού
Το αμιγές τουρκοκυπριακό χωριό Σουσκιού βρίσκεται 22 χλμ νοτιανατολικά της πόλης της Πάφου. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι του εγκατέλειψαν το χωριό και μεταφέρθηκαν στις κατεχόμενες περιοχές. Από τότε το χωριό παραμένει έρημο και εγκαταλελειμμένο. Η περιοχή της Σουσκιού υφίστατο από την αρχαιότητα και ανήκε στο βασίλειο της Πάφου, ενώ η ύπαρξη του συνεχίστηκε και κατά τα βυζαντινά χρόνια και μετέπειτα κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Στην περιοχή του χωριού διασώζονται αξιόλογα μνημεία όπως ο αρχαιολογικός χώρος των προϊστορικών χρόνων, η παλαιά εγκλείστρα του αγίου Νεοφύτου και η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του 16ου αιώνα.
Παρσάτα
Το εγκαταλελειμμένο χωριό της Παρσάτας βρίσκεται περίπου 47 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της επαρχίας Λάρνακας. Ένας οικισμός «πνιγμένος» σε ‘ένα καταπράσινο περιβάλλον από χαρουπιές και ελιές, παρόλο που υφίστατο από την περίοδο της Φραγκοκρατίας εντούτοις γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση την περίοδο της ανάπτυξης των μεταλλείων της Καλαβασού, όπου και κατοικήθηκε από εργάτες και μηχανικούς που εργάζονταν εκεί. Με την παρακμή των μεταλλείων επήλθε και ο μαρασμός και η οριστική εγκατάλειψη του οικισμού. Νότια του χωριού βρίσκεται ένα νεόδμητος ναός αφιερωμένος στην Παναγία την Οδηγήτρια.
Δράπια
Σε κοντινή απόσταση από την Παρσάτα και 4 χλμ χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καλαβασού βρίσκεται το μεσαιωνικό χωριό της Δράπιας. Ακολουθώντας μια παράλληλη πορεία με αυτήν της Παρσάτας, η Δράπια αποτέλεσε τόπο κατοικίας των εργατών των μεταλλείων της Καλαβασού. Όταν τα μεταλλεία έκλεισαν, οι εργάτες με τις οικογένειες τους εγκατέλειψαν τον οικισμό αναζητώντας την τύχη τους σε ένα μεγαλύτερο χωριό ή πόλη. Από τότε ο οικισμός της Δράπιας στέκει ερημωμένος και άδειος. Σήμερα οι επισκέπτες του χωριού μπορούν να δουν τα μισογκρεμισμένα πετρόκτιστα σπίτια, καθώς και την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, κτίσμα των μεσαιωνικών χρόνων.
Πετροφάνι
Το αμιγώς τουρκοκυπριακό χωριό Πετροφάνι εντοπίζεται 24 χλμ βορειοδυτικά της Λάρνακας, σε κοντινή απόσταση από την Αθηένου. Υπάρχουν δυο εκδοχές σχετικά με την ονομασία του χωριού: η μια αναφέρεται στην προέλευση της από τις λέξεις πέτρα και φαίνομαι, ενώ μια άλλη ότι προήλθε από τα ονόματα των πρώτων οικιστών του, του Πέτρου και της Φανής. Η ελληνική πάντως ονομασία του χωριού αποδεικνύει την ύπαρξη του από τα βυζαντινά χρόνια. Η παρουσία του ελληνικού στοιχείου στην κοινότητα υπήρξε μέχρι και την τουρκική κατάκτηση του νησιού από τους Οθωμανούς Τούρκους (1570). Το χωριό εγκαταλείφθηκε από τους λιγοστούς κατοίκους του μετά την εισβολή του 1974. Σήμερα στο χωριό υπάρχουν μόνο ερείπια, τα οποία μπορεί κάποιος να παρατηρήσει από το δρόμο. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Μάλλουρας.
«Ξέρεις τα σπίτια πεισμώνουν εύκολα σαν τα γυμνώσεις» γράφει ο Γιώργος Σεφέρης. Και πράγματι τα χωριά αυτά ποτισμένα από μια σιωπή δεκαετιών εξακολουθούν να αντιστέκονται στη φθορά του χρόνου και να στέκονται μάρτυρες του παρελθόντος, ενός παρελθόντος που αξίζει να ανακαλύψετε.
Κύρια Φωτογραφία: Σάββας Σάββα
