Μια εικόνα μου ήρθε στο μυαλό και πέρασαν από το μυαλό μου άλλες τόσες. Μικρή όταν μου έπεφτε το ψωμί απ’ το τραπέζι, η γιαγιά το σήκωνε, το φυσούσε και φιλώντας το μου το’ δινε να το φάω, λέγοντάς μου ότι: «Tο ψωμί είναι ιερό και δεν το πετάμε». Μέχρι και η τελευταία μπουκιά ψωμιού δεν έπρεπε επ’ ουδενί να πεταχτεί με τ’ αποφάγια του τραπεζιού (αν υπήρχαν) γιατί αυτό ήταν «η δύναμή μας».
Για πολύ κόσμο, το ψωμί ήταν σχεδόν η μοναδική ουσιαστική τροφή. Μπορεί κάποιοι σήμερα όταν λένε «δεν έχουν ψωμί», να εννοούν ότι δεν προλάβαν να περάσουν από τον φούρνο…Παλιότερα μια τέτοια φράση ήταν κραυγή και σήμαινε ότι «πεθαίνουν της πείνας».
Με ψωμί και ελιά «μεγάλωσε» αυτός ο τόπος. Ο ευλογημένος καρπός της ελιάς που τόσο άφθονα φυτρώνει γη δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσες νόστιμες επιλογές σερβιρίσματος μπορεί να μας προσφέρει.
Οι Έλληνες προσέφεραν πολλά στην τέχνη της αρτοποιίας, τόσο γιατί βελτίωσαν τις κατασκευές των φούρνων όσο και ως προς τους τύπους ψωμιού που παρήγαγαν, με την προθήκη αρωματικών ακόμα και μπαχαρικών, σε σημείο τέτοιο που έφτασαν να φτιάχνουν 72 διαφορετικούς τύπους ψωμιού. Προσέθεταν γάλα, μέλι, ζάχαρη, δάφνη, ανάλογα με τον τελικό προορισμό του ψωμιού, κάτι που καθόριζε η θεότητα στην οποία επρόκειτο να προσφερθεί.
Ήταν επίσης αυτοί που ίδρυσαν τους πρώτους δημόσιους φούρνους καθώς και τους πρώτους επαγγελματικούς συλλόγους αρτοποιών, θέτοντας επίσημους κανονισμούς για τη νυχτερινή εργασία τους. Το ωράριο των αρτοποιών ήταν αυτό όμως που τους προσέδωσε τη φήμη των επαναστατών, καθώς στα μαγαζιά τους τις νύχτες έβρισκαν εύκολα καταφύγιο και τα χρησιμοποιούσαν ως τόπο συνάντησης οι ιδεολογικοί εχθροί του κράτους.
Οι ελιές που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία είναι αδύνατο να φαγωθούν λόγω της πικρής γεύσης τους. Προκειμένου να αποβάλλουν την πικράδα τους υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι επεξεργασίας τους: ο Ελληνικός, ο Ισπανικός και ο Αμερικάνικος.
Στην ελληνική μέθοδο αναφέρει το Flowmagazine, χαράσσουμε 2-3 φορές τον ώριμο καρπό ή τον τρυπάμε με πιρούνι. Για περίπου 10-15 ημέρες τις αφήνουμε σε λεκάνη με νερό, αλλάζοντας το νερό κάθε 2-3 ημέρες. Σε γυάλινο σκεύος τοποθετούμε τις ελιές σε άλμη (αλάτι σε ζεστό νερό, κι αφού το νερό έχει κρυώσει τις ρίχνουμε μέσα). Περίπου 70-80 γραμμάρια αλάτι για κάθε λίτρο νερού. Τις αφήνουμε στην άλμη για τουλάχιστον 1-2 μήνες προσθέτοντας ένα δάχτυλο λάδι. Ακολούθως, ανάλογα τον τύπο της ελιάς (μαύρη ή πράσινη) και το προσωπικό γούστο μας, καθορίζεται ο χρόνος παραμονής τους στην άλμη, καθώς και το αν θα προσθέσουμε ξύδι..
Το δέντρο ελιάς είναι απ’ τα πιο γνωστά αιωνόβια φυτά στην Ευρώπη. Στη χώρα μας ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η αιωνόβια ελιά που βρίσκεται στην περιοχή Πότιμα, η οποία θεωρείται ως η μακροβιότερη ελιά στην Κύπρο, 1700 χρονών, αλλά συνάμα η μεγαλύτερη σε διάμετρο με περιφέρεια 13 μέτρα , και έχει ύψος 6 μέτρα. Αξίζει να σημειωθεί πως η αιωνόβια ελιά τέθηκε το 2004 υπό προστασία και συντήρηση του Τμήματος Δασών, μετά από προσπάθειες του Κοινοτικού Συμβουλίου Ξυλιάτου. Ειδικότερα, το Τμήμα Δασών σε διάταγμα του υπογραμμίζει την σημαντικότητα δέντρων, όπως του Ξυλιάτου, γράφοντας ανάμεσα σε άλλα «είναι σημαντικά από επιστημονικής, ιστορικής, πολιτιστικής, εκπαιδευτικής ή άλλης άποψης και/ή αποτελούν αξιόλογα δείγματα του είδους τους ως αιωνόβια ή εξαιρετικού μεγέθους».
Υπήρχαν πολλές και κρίσιμες ιστορικές περίοδοι κατά τις οποίες το ψωμί συνδέθηκε με πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά κινήματα, όπως στην εξάπλωση και το χτίσιμο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ή στη Γαλλική Επανάσταση, όπου η τιμή του ρύθμιζε και τη σχέση των λαϊκών στρωμάτων με την εξουσία. Πώς είναι τώρα η τιμή του πετρελαίου; Κάτι τέτοιο.
Ευχαριστίες στο κ. Δημήτρη Σαραντάκο για όλες τις πληροφορίες
xiromeropress.gr
Αφιερωμένο σε παππούδες και γιαγιάδες που για δεκαετίες ανάγιωναν Έλληνες με ένα κομμάτι ψωμί και ελιά…
