Το 1948 και λόγω του γεγονότος ότι οι συγγενείς των ασθενών με φυματίωση στο Σανατόριο Κυπερούντας, που τελικά πέθαιναν από την αρρώστια, αρνούνταν να παραλάβουν τις σορούς τους γιατί φοβόντουσαν τον κοινωνικό στιγματισμό και λόγω της άρνησης ταφής τους στο κοιμητήριο Κυπερούντας, όπως γινόταν τα προηγούμενα 4 με 5 χρόνια, οι αρχές του Σανατορίου αποφάσισαν όπως δημιουργηθεί ένα μικρό κοιμητήριο για να θάβονται αυτοί οι άνθρωποι.
Επέλεξαν μια μυστική τοποθεσία, μακριά από το χωριό, την οποία ήξεραν λίγοι και έφτιαξαν ένα μικρό νεκροταφείο, για να αναπαύονται τα ταλαιπωρημένα σώματα των φυματικών.
Στη ταφή συνήθως ήταν μόνο ο ιερέας και ένας ή δύο κηπουροί του Σανατορίου που άνοιγαν το τάφο και έθαβαν το νεκρό, κάποτε και κάποιος νοσοκόμος. Κανένας συγγενής αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι τους είχαν εγκαταλείψει στο Σανατόριο, δεν τους επισκέφθηκαν ποτέ και αρνήθηκαν να τους παραλάβουν και να τους θάψουν.
Στο κοιμητήριο αυτό θάφτηκαν δεκάδες φυματικοί. Κανένας δεν ξέρει πόσοι. Θύματα μιας φοβερής προκατάληψης.
Το κοιμητήριο εγκαταλείφθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 και η ύπαρξη του ξεχάστηκε με τη πάροδο των χρόνων.. χάθηκε μέσα στα δέντρα και τους θάμνους του δάσους..
Άκουσα για την ύπαρξη αυτού του «μυστικού» κοιμητηρίου το καλοκαίρι του 2019, σε ένα διαφημιστικό της εκπομπής «24 Ώρες»
Όταν βρέθηκα στη Κυπερούντα πριν μερικούς μήνες, έψαξα στη περιοχή γύρω από το Σανατόριο αλλά δεν το βρήκα. Ήθελα απλά να δω τούτον το τόπο με αυτή τη φοβερή ιστορία.
Εκεί βρέθηκα σήμερα εντελώς τυχαία. Από τον Καρβουνά ανεβαίνοντας προς το Τρόοδος, σταμάτησα για να ανοίξω το μπουκάλι με το νερό και είδα μια πινακίδα, η οποία θεώρησα ότι αναφέρεται σ’ένα από τα πολλά μονοπάτια της φύσης. Διαβάζοντας την, συνειδητοποίησα με έκπληξη, ότι αναφερόταν στο κοιμητήριο αυτό και στην εκστρατεία καθαρισμού του που έγινε πριν λίγα χρόνια.
Αμέσως κατέβηκα κάτω και προσπάθησα να βρω το μονοπάτι. Πολύ κατηφορικό, οδηγούσε μέσα στο δάσος, σε μια χαράδρα. Αφού περπάτησα για λίγο, είδα από μακριά αυτό τον μικρό, ιερό και μυστικό τόπο. Παγερή ησυχία που την σπάζουν μόνο τα κελαϊδίσματα των πουλιών..
Μέσα στους πετρόχτιστους τοίχους, έξι πέτρινοι σταυροί μόνο αφού ο ιερέας έφτιαχνε πρόχειρους ξύλινους σταυρούς, οι οποίοι καταστράφηκαν με τη πάροδο των χρόνων. Το μόνο που σκέφτεσαι όταν βρεθείς εκεί, είναι γιατί αυτοί οι άνθρωποι, που βασανίστηκαν όσο ζούσαν, έπρεπε να είχαν αυτό το τέλος.
Ο ένας σταυρός γράφει πάνω: «Τίτος, 12/10/44-14/8/47» και ένας άλλος «Θεοδώρα Ιεροδιακόνου, θανούσα 8/3/48 , ετών 22»
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες ανθρώπων που εργάζονταν στο Σανατόριο εκείνη την εποχή, στην εκπομπή του Κωνσταντίνου Κωνσταντίνου, το «Τίτος» είναι ψευδώνυμο του τρίχρονου μωρού γιατί οι γονείς του δεν ήθελαν να γράφει στο σταυρό το αληθινό όνομα του και να στιγματιστούν και η Θεοδώρα από την πρώτη στιγμή που μπήκε στο Σανατόριο μέχρι τη στιγμή που πέθανε, δεν μίλησε ποτέ σε κανένα. Ούτε μια λέξη.
Ένας τόπος, μια τραγική ιστορία, άγνωστη σε όλο σχεδόν το κόσμο.
Προβληματίστηκα πολύ αν θα έπρεπε να γράψω αυτά τα λόγια.. Εξάλλου είναι προσωπικό βίωμα και προσωπικά συναισθήματα. Όμως είναι καλά να μάθουμε την ιστορία του τόπου μας. γιατί το να μάθει ο κόσμος τη τραγική αυτή ιστορία, ίσως να είναι το καλύτερο μνημόσυνο γι’ αυτούς τους ανθρώπους που η ζωή και η τότε κοινωνία αδίκησαν τόσο και τους πέταξαν κυριολεκτικά.
Του Κώστα Κώστα – Βουλευτής ΑΚΕΛ
Σας ευχαριστούμε για όσα μοιραστήκατε μαζί μας.
