Ο Πόντος είναι η ονομασία της γεωγραφικής περιοχής -που αποτελεί παράλληλα ιστορική περιοχή- των ΒΑ. ακτών της Μικράς Ασίας, η παράλια περιοχή της Καππαδοκίας, ανατολικά της Παφλαγονίας, η οποία σήμερα ανήκει στην Τουρκία. Υπήρξε στην αρχαιότητα πεδίο έντονου ελληνικού αποικισμού αλλά και βασίλειο επί Μιθριδάτη. Στην ύστερη βυζαντινή περίοδο, ξαναϋπήρξε ως ανεξάρτητο κράτος. Μέχρι το 1923 και την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε κατ΄ επιταγή της Συνθήκης της Λωζάνης κατοικούνταν, σε σημαντικό ποσοστό, από ελληνόφωνους χριστιανικούς επί το πλείστον και μουσουλμανικούς σε δεύτερο βαθμό πληθυσμούς.
Κύπρος και Πόντος έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Κι ο Πόντος πανάρχαια Ελληνική κοιτίδα, κι η Κύπρος, σε εξίσου νευραλγικές γεωγραφικές θέσεις. Επήλυδες οι Τούρκοι κι εκεί κι εδώ, πεισματικά αρνούμενοι τον οποιοδήποτε εκπολιτισμό, πλήττοντες διά του αριθμού κι όχι της ποιότητάς τους.
Και για να μην μπούμε σε βαθιές αναλύσεις τις οποίες δεν θα μπορούσα να μεταφέρω στο 100% αφού άλλα μας λένε, άλλα γράφονται και άλλα βλέπουμε ας πάμε στο ρεζουμέ. Μια πρόσκληση για φαγητό σε σπίτι Πόντιων από τη Γεωργία η οποία οικογένεια ζει είκοσι χρόνια Κύπρο. Ότι καλύτερο μπορούσα να συναντήσω και αποδέχτηκα με μεγάλη χαρά να βρεθώ ανάμεσα τους.
Μας καλωσορίζουν λες και γνωριζόμαστε χρόνια…Εγκάρδια (ξέρετε χωρίς τις χαιρετούρες αλά Κυπριακά «αγααααααπη τι κάνεις; WOW άλλαξες; Να σε αγκαλιάσω ή δεν έκανες το εμβόλιο;). Καθόμαστε στο τραπέζι για μια μπύρα και τους ζητώ να αφήσουν το πανέμορφο σκυλί τους ελεύθερο και πως αυτό δεν μας ενοχλεί να περιφέρεται ανάμεσα μας. Παντού μυρωδιές…Δεν άντεξα και ζήτησα από την οικοδέσποινα την κυρία Κυριακή να μου δείξει την κουζίνα. Μια τάξη στους πάγκους παντού πιατέλες μικρές και μεγάλες έτοιμες για το σερβίρισμα. «Έλα μου λέει, να σου δείξω το σπίτι». Μένω στο κάθε Ελληνικό στοιχείο που «κράτησαν» όταν αγόρασαν το σπίτι. Ακόμη και μερικά έπιπλα τα οποία προφανώς οι προηγούμενοι ένοικοι θεωρούσαν παλιά αυτοί τα κράτησαν και τα αναπαλαίωσαν.
Σε μια γωνιά μικρές εικόνες και ένα κομποσκοίνια. Αυτό από την Παναγία Σουμελά, αυτό από εδώ και από εκεί…Δεν ήταν αξίας ήταν εικόνες από χαρτί, γυαλί, ή ξύλο, από αυτές που «περιφρονούμε» όταν βλέπουμε σε εκκλησίες ή σε καταστήματα σουβενίρ. Αυτοί φαίνεται ξέρουν να τα αξιοποιούν. Ψάχνει για λαδάκι να μου βάλει στο χέρι και μας «διακόπτει» η εγγονή της – ένα παιδάκι 2 ετών. Μου προσφέρει ένα κλαδί δέντρου που έκοψε από την λεμονιά και μου το δίνει. (Μάλλον με καλωσόρισε με το δικό της τρόπο).
Όταν ένας λαός ξεριζώνεται από τα χώματά του και την πατρίδα, η περιουσία που χωρά στις λιγοστές αποσκευές του είναι ο πολιτισμός του, η κουζίνα του, οι γεύσεις και οι παραδόσεις του. Η πολιτιστική αυτή κληρονομιά ενώνει τις γενιές που βρέθηκαν ξαφνικά σε ξένο τόπο χωρίς πατρίδα.
Η ποντιακή κουζίνα, κατά βάση αγροτική, χαρακτηρίζεται από απλότητα. Απλά υλικά, απλοί συνδυασμοί, απλός τρόπος παρασκευής.
Η διατροφή τους, σύμφωνα με το cookpad αποτελούνταν από δημητριακά, όπως σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, φουρνικό (το καβουρδισμένο αλεύρι), σπασμένο στάρι, το κορκοτό καθώς το λένε, πλιγούρι, προψημένα φύλλα για πίτες τα γνωστά περέκ, αφυδατωμένα ζυμαρικά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, κυρίως αυτά που είχαν υποστεί ζύμωση. Το κρέας το κατανάλωναν σπάνια καθώς η εκμετάλλευση των προϊόντων που μπορούσαν να πάρουν από τις γαλακτοφόρες αγελάδες, ήταν πιο συμφέρουσα (γάλα, τυρί, γιαούρτι, κεφίρ).
Στα παράλια του Πόντου η κουζίνα διαμορφώνεται λίγο διαφορετικά, καθώς οι κάτοικοι των παραλιακών πόλεων μπορούν και προμηθεύονται ψάρια από την πλούσια Μαύρη Θάλασσα.
Κατοικώντας σε μια περιοχή με πολυ-πολιτισμικό στοιχείο η κουζίνα τους δέχεται επιρροές από τους υπόλοιπους κατοίκους της περιοχής. Θα βρούμε πολλές ομοιότητες στην κουζίνα των Ποντίων με αυτή της Αρμενίας, της Ρωσίας ή και της Τουρκίας, με περισσότερα από τα ονόματα των πιάτων να είναι κοινά ή να μοιάζουν μεταξύ τους.
Η κουζίνα των μεγαλοαστών στα μεγάλα εμπορικά κέντρα Τραπεζούντα, Σαμψούντα, Κερασούντα έφερε έντονες Ρωσικές επιρροές. Τα πιροσκί, πλίνια, σούπα μπορς, είναι μερικές από τις Ρώσικες συνταγές που καθιερώθηκαν στην ποντιακή κουζίνα. Η απλή και ανεπιτήδευτη κουζίνα του αγροτικού χώρου και των λαϊκών τάξεων είχε έντονο τοπικό χαρακτήρα που διαμορφώθηκε από εθνότητες των Ελλήνων και των Αρμενίων και πέρασε στους μετέπειτα κατακτητές, τους Τούρκους, οι οποίοι διατηρούν μέχρι σήμερα αρκετά φαγητά με τις παλιές, τοπικές ποντιακές ονομασίες τους.
Το κεσκέσι, η κορκότα, η χερσές, το φούστρον και τόσα άλλα… Τα πιο γνωστά τυριά του Πασκιτάν (αλιφοειδές τυρί), το γαΐς, παρχαροτύρι, καπνιστό τυρί με υπόγλυκη γεύση, σογλούν, φυτιλιάρ, μυτζί τσιορτάνια, που μπαίνει σε πίτες κ.ά. Άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι το ταν, το υγρό περίσσευμα βουβαλίσιου ή αγελαδινού γιαουρτιού, Υλιστό πολύ καλά στραγγισμένο γιαούρτι. Φυσικά το πιο αντιπροσωπευτικό πιάτο της ποντιακής κουζίνας είναι οι σαρμάδες, αυτό το είδος ντολμά που τυλίγεται με μαύρο λάχανο, όπως το ονομάζουν οι Πόντιοι, στην πραγματικότητα είναι πράσινο.
6.30 ώρα για φαγητό και η ώρα πάει 11.00 – Στην παρέα και ο μικρός μου γιος ηλικίας 9 ετών. Τους ακούει να μιλάνε ελληνικά, τούρκικα και Ρωσικά. Στο αμάξι μου περιγράφει ότι έχει φάει το πιο ωραίο τυρί και με ρωτάει τι είναι ο Πόντος;
Toυ δίνω το κινητό και του δείχνω αυτό που είδε όλη η Υφήλιος τους λεβέντες μας:
Ο Πόντος αγόρι μου είναι παντού. Ο καημός και τα βάσανα της προσφυγιάς και ύστερα το ξαναζωντάνεμα της πατρίδας. Την βλέπεις την σημαία στον Πενταδάκτυλο; Θυμάσε την Μάνα των αγνοουμένων; Απαντάει θετικά…Είμαστε το ίδιο με αυτούς…και εμείς
