Τριήμερο τιμητικών εκδηλώσεων για τον Αντώνη Ξυλούρη διοργανώνει το Πολιτιστικό Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Κύπρου από την Τετάρτη 13 μέχρι την Παρασκευή 15 Οκτωβρίου.
Τρεις γενιές Ξυλούρηδων, ο ίδιος ο Ψαραντώνης, τα τρία παιδιά του και πέντε από τα εγγόνια του θα γεμίσουν την Αξιοθέα με τους μελωδικούς όσο και αρχέγονους ήχους της κρητικής μουσικής προς τιμήν ενός μοναδικού καλλιτέχνη, ενός ποιητή της τέχνης της μουσικής με εντελώς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τόσο στο απαράμιλλο παίξιμο των παραδοσιακών οργάνων, όσο και στην εντελώς ιδιότυπη ερμηνεία του που αναδεικνύει το ηχόχρωμα και το κρυμμένο νόημα εικόνων, λέξεων, συλλαβών, ακόμη και μεμονωμένων γραμμάτων του αλφαβήτου.
Ο δεσμός του Ψαραντώνη με την Κύπρο και ειδικότερα η σχέση του με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, την Αξιοθέα και το Θ.Ε.ΠΑ.Κ. είναι μακρόχρονη, πολυδύναμη και, το κυριότερο, αυθεντική. Στηρίζεται σε ό,τι πιο γνήσιο και πιο αληθινό έχουν κομίσει στη νεοελληνική πολιτισμική παράδοση δύο αδελφοποιτοί «Κόσμοι» ―αυτός της Κύπρου κι αυτός της Κρήτης.
Καλύτερη πιστοποίηση αυτού είναι ο τρόπος που o Ψαραντώνης κατανόησε, αγάπησε και σχολίασε μουσικά το μεσαιωνικό Χρονικό της Κύπρου του Λεοντίου Μαχαιρά. «Ακούω κάτι σε αυτή τη γλώσσα που με πάει στον Ερωτόκριτο», είπε μια φορά, όταν κουβεντιάζαμε σημεία του Χρονικού τα οποία θα ντύνονταν με τη μουσική του, θυμίζοντας τη ρητή απόφανση του Στυλιανού Αλεξίου όταν παρακολούθησε τον Μαχαιρά στο Ρέθυμνο το 1998. «Απόψε ακούσαμε έναν πρόγονο του Κορνάρου». Τεκμήριο αυτής της αγαπητικής σχέσης με την κυπριακή παράδοση αποτελεί και η δημιουργική του επαφή με τον ψηφιακό δίσκο του Καλλίνικου με τα δημοτικά τραγούδια της Κύπρου που του απέδωσε τη δική του παραλλαγή στο κυπριώτικο τραγούδι «Τρεις καλογέροι Κρητικοί…».
Πέρα πάντως από την ουσιαστική επικοινωνία βάθους με τον τόπο μας, ο Ψαραντώνης και όλο το ξυλουρέικο έχουν δείξει έμπρακτα την αγάπη και την υποστήριξή τους στις αποστολές του Θεατρικού Εργαστηρίου στην Κρήτη ―κορυφαία στιγμή η συνύπαρξη το ίδιο βράδυ στο θέατρο «Ψαραντώνης» στον Πλακιά, ενός έργου του Θ.Ε.ΠΑ.Κ, το «Άσμα του Γιοφυριού» με μια συναυλία του Ψαραντώνη που εκείνο το βράδυ, θέλοντας να συνομιλήσει με την παραδοσιακή μουσική της Κύπρου, όπως είχε αυτή τροφοδοτήσει το μουσικό ταλέντο του Ευαγόρα Καραγιώργη, έφτασε τα επίπεδα αποθέωσης. «Το κάνει για σας», σχολίασε ένας έμπειρος θεατής, «παίζει έτσι για να σας τιμήσει. Με τον τρόπο του».
Όλες αυτές και πολλές άλλες ανάλογες σκέψεις είχαν ωριμάσει από καιρό τη σκέψη ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου όφειλε να τιμήσει τον Ψαραντώνη, κάτι που γίνεται φέτος μ’ ένα μοναδικό τρόπο, καθώς η τιμή αυτή αντανακλά σε όλη την οικογένειά του.
Το πρόγραμμα
Τετάρτη, 13 Οκτωβρίου (ΕΙΣΟ∆ΟΣ ∆ΩΡΕΑΝ)
- Ντοκιμαντέρ για τον Ψαραντώνη και παρουσίαση του έργου και της προσφοράς του από τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Πολιτιστικού Κέντρου
- Απόδοση τιμητικής πλακέτας από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου
Πέμπτη, 14 Οκτωβρίου
- Συναυλία των εγγονών του Ψαραντώνη προς τιμήν του παππού τους
Παρασκευή, 15 Οκτωβρίου
- Συναυλία του βασικού σχήματος του Ψαραντώνη με τα παιδιά του Νίκη, Λάμπη και Γιώργη Ξυλούρη, με σύμπραξη στο τέλος της νέας γενιάς Ξυλούρηδων.
Συνελεστές
- Αντώνης Ξυλούρης Ψαραντώνης: λύρες
- Νίκη Ξυλούρη: κρουστά
- Λάμπης Ξυλούρης: ούτι
- Γιώργης Ξυλούρης: λαούτο
- Νίκος Γ. Ξυλούρης: λύρα
- Αντώνης Γ. Ξυλούρης: λαούτο
- Αντώνης Τζανής: ηλεκτρική κιθάρα
- Γιώργος Στιβακτάκης: λαούτο
- Αντώνης Στιβακτάκης: λύρα
