Σύμφωνα με τις τοπικές Αρχές, το Φιλάνι βρίσκεται σε υψόμετρο 600 περίπου μέτρων, μέσα σε ένα μαγευτικό περιβάλλον στην ανατολική πλευρά του Πεδιαίου Ποταμού.
Πότε ακριβώς κτίστηκε το Φιλάνι δεν μπορεί κανένας να πει με σιγουριά, αλλά σύμφωνα με μαρτυρίες των παλαιών ενοίκων του Φιλανιού, ο νεότερος οικισμός ιδρύθηκε από οικογένειες των χωριών Πολιτικού, Λαζάνια Φικάρδου και Πέρα Ορεινής, οι οποίοι είχαν ή ενοικίαζαν κτήματα από τον Μαχαιρά.
Σύμφωνα με μαρτυρία του Θεόδωρου Ξενοφώντος, γύρω στο 1850-1900 το Φιλάνι είχε γύρω στους 20 μόνιμους κατοίκους αλλά και αρκετούς που προέρχονταν από τα χωριά Ακάκι, Άγιοι Τριμιθιάς και άλλα χωριά, για να βοηθήσουν στις διάφορες γεωργικές εργασίες. Μαζί με τους μόνιμους κατοίκους έμεναν και μοναχοί από την Ιερά Μονή Μαχαιρά. Οι οποίοι ασχολούνταν και αυτοί με διάφορες γεωργικές εργασίες αφού ο Μαχαιράς διέθετε μεγάλη έκταση γης στο Φιλάνι.
Σύμφωνα τις ίδιες πληροφορίες, όλοι έφυγαν στις αρχές του εικοστού αιώνα μετά από ένα μεγάλο θανατικό που ξέσπασε στο Φιλάνι.
Ο ερευνητής Βίκτωρ Καραγιάννης αναφέρει ότι «οι λοιμοί και τα θανατικά μάστιζαν την Κύπρο σε όλη την διάρκεια της ιστορίας της. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που πέρασαν μέσα στις τοπικές παραδόσεις και καταγράφηκαν στο ιστορικό αρκετών χωριών και τοποθεσιών του νησιού.
Πιο πρόσφατο περιστατικό, είναι η επιδημία της Χολέρας το 1970 που για την αντιμετώπιση της, εμβολιάστηκε προληπτικά όλος ο πληθυσμός της Κύπρου.
Το «θανατικό του 1918» που επέφερε τον θάνατο σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων σε αρκετά χωριά της Κύπρου.
Μέσα από έντυπα της εποχής εκείνης, μαθαίνουμε ότι η «Ισπανική Γρίπη του 1918» έπληξε το διαμέρισμα της Καρπασίας, την Σολιά, την ορεινή Λευκωσίας και την Μεσαορία. Μεγάλος αριθμός θανάτων καταγράφηκε στα χωριά Άσσια και Μαραθόβουνο της Μεσαορίας.
Το χωριό Φιλάνι της ορεινής Λευκωσίας, έμεινε στην ιστορία, ως το χωριό που ερημώθηκε μετά που πλήγηκε από «θανατικό» στις αρχές του 20ου αιώνα».
Από το χωριό απομένει πλέον μόνο μια σειρά από χαλάσματα, ερειπωμένα σπίτια, τα οποία μαρτυρούν ότι στο μέρος αυτό κάποτε υπήρχε ζωή. Μάλιστα, στα ερειπωμένα σπίτια του Φιλανιού μπορεί να δει κάποιος τα απομεινάρια των λινών που έβγαζαν το κρασί αλλά και το λάδι.
