Η ΦΡΑΣΗ «η συτζιά του μαύρου» ακούγεται εδώ και δεκαετίες, αλλά πολλοί από αυτούς που τη χρησιμοποιούν δεν γνωρίζουν ότι τόσο ο μαύρος όσο και η συτζιά του υπήρξαν σε μια άλλη εποχή. Οι πιο παλιοί χρησιμοποιούσαν επίσης τη φράση «εν να κάμει το χαΐριν του Κιόρογλου», εννοώντας ότι το πρόσωπο στο οποίο γίνεται αναφορά, δεν θα πετύχει. Ωστόσο, ο Κιόρογλου έκανε χαΐρι όσο λίγοι άνθρωποι στην Κύπρο.
Ο Κιόρογλου έζησε πριν από 180-200 χρόνια. Σύμφωνα με την παράδοση ήταν γόνος οικογένειας κρυπτοχριστιανών. Ο πατέρας του άλλαξε την πίστη του κατά την Τουρκοκρατία για να μην του πάρουν την περιουσία οι Τούρκοι, ενώ όταν θέλησε να επιστρέψει πίσω στην Ορθοδοξία ο τότε αρχιεπίσκοπος δεν το επέτρεψε.
Ο Κιόρογλου κληρονόμησε την περιουσία του πατέρα του που αποτελείτο από τα 3/4 της Λακατάμιας και ειδικά στη δυτική πλευρά, όπου ξεκινούσε από το μοναστήρι του αρχαγγέλου μέχρι τη Χρυσοσπηλιώτισσα και ως την Κάτω Δευτερά. Από την άλλη πλευρά, η περιουσία του εκτεινόταν μέχρι το αεροδρόμιο της Λακατάμιας και μέχρι το χωριό Άγιοι Τριμιθιάς.
Ο Κιόρογλου, δεν άφησε οικογένεια, ειδικά στην Πάνω Λακατάμια, να πεινάσει. Όποιος ζητούσε τροφή ή άλλη βοήθεια του προσφερόταν.
Ο Κιόρογλου έδωσε μεγάλη περιουσία στην εκκλησία Αρχαγγέλου και στην Εκκλησία Χρυσοσπηλιώτισσας προς τη Δευτερά.
Οι παλαιότεροι λένε ότι η ιστορία που στάθηκε αιτία να χαρίσει ο Κιόρογλου μεγάλα κτήματα στην εκκλησία είναι πραγματική: Ο Κιόρογλου βγήκε να επιθεωρήσει τα σπαρτά του. Όταν έφτασε πάνω από τη σπηλιά της Χρυσοσπηλιώτισσας, το άλογο του πάτησε ένα φίδι, τρόμαξε και έπεσε στο κενό. Τότε είπε: «Παναγία μου σώσε με και όσα βλέπω από εδώ είναι δικά σου». Τελικά, το άλογο δεν έπεσε. Την περιοχή που έβλεπε από εκεί (από τη Χρυσοσπηλιώτισα προς τη Δευτερά) τη χάρισε στην εκκλησία και την ιστορία την αφηγήθηκε αργότερα ο ίδιος στους χριστιανούς.
Ο Κιόρογλου δεν ξέχασε ούτε τον δούλο του, ο οποίος ήταν μαύρος στο χρώμα και προερχόταν από κάποια αφρικανική χώρα. Ο Κιόρογλου του κοτσιάνιασε μία έκταση 25-30 σκάλες προς το αεροδρόμιο Λευκωσίας, η οποία όταν έβρεχε μετατρεπόταν σε τεράστια λίμνη.
Η γη ήταν πολύ εύφορη και χρησιμοποιείτο για βοσκότοπος. Η συκιά ήταν πολύ μεγάλη και κάτω από αυτήν κατέφευγαν οι βοσκοί ή οι περαστικοί για να ξεκουραστούν κάτω από τη σκιά της ή για να φάνε σύκα ή για να πιούν νερό τα ζώα τους. Με άλλα λόγια εκεί κατέφευγε όποιος ήθελε να αναπαυθεί και από τότε επικράτησε να λέγεται ότι ο τάδε ή ο δείνα «κατάντησε σαν τη συτζιά του μαύρου». Πριν μερικά χρόνια υπήρχαν ακόμη ρίζες από τη συτζιά του μαύρου.
Ο δούλος του όμως είχε και την ευφάνταστη ιδέα για να ξεκουράζει τους περιηγητές φτιάχνοντας του καφέ με τον παραδοσιακό τρόπο…όποτε αν θέλουμε να το δούμε και αυτή την σκοπιά, η συτζιά του μαύρου ήταν το πρώτο café της Κύπρου. Μέσα από έρευνα που έγινε με τον συνάδελφο Αντώνη Πέτρου μάθαμε ότι η καταγωγή του ήταν από την Νιγηρία και πως σήμερα το μόνο που σώζεται σήμερα είναι οι ρίζες της συτζιάς. Δυστυχώς τα Η.Ε δεν επέτρεψαν την είσοδο μας εντός του αεροδρομίου για να κάνουμε οδοιπορικό οπότε η έρευνα είχε εστιαστεί κυρίως σε ιστορικές αναφορές και μαρτυρίες.
Με πληροφορίες:Λάτρεις της Λευκωσίας
