Εάν πάρετε στα χέρια σας τα κέρματα του ενός και των δύο ευρώ θα δείτε πως στη μια πλευρά τους απεικονίζεται μια σταυρόσχημη φιγούρα. Η φιγούρα αυτή είναι γνωστή με την ονομασία «Ειδώλιο του Πωμού» δηλώνοντας με τον τρόπο αυτό τον τόπο προέλευσης του, καθώς βρέθηκε κοντά στην κοινότητα του Πωμού, της επαρχίας Πάφου. Το ειδώλιο του Πωμού είναι φτιαγμένο από πικρόλιθο και χρονολογείται περίπου στο 3000 π.Χ., στη Χαλκολιθική εποχή.
Είναι σε σχήμα σταυρού, συγκεκριμένα παριστάνει μια ανθρώπινη φιγούρα με ανοικτά χέρια σε σχήμα σταυρού. Τέτοιου είδους σταυρόσχημα ειδώλια βρέθηκαν αρκετά στην Κύπρο και φαίνεται να ήταν αρκετά διαδεδομένα τη συγκεκριμένη περίοδο. Βρέθηκαν σε τάφους κυρίως γυναικών και παιδιών, αλλά και σε ιερά και φαίνεται ότι σχετίζονταν με την έννοια της γονιμότητας και της αιωνιότητας.
Τα περισσότερα απεικονίζουν γυναικείες φιγούρες, αν και το φύλο δεν είναι πάντοτε εμφανές, και το ύψος τους κυμαίνεται μεταξύ 5 με 15 εκ. Οι περισσότεροι πάντως μελετητές υποστηρίζουν πως πρόκειται για γυναικείες μορφές, σε καθιστή στάση τοκετού. Πολλές είναι οι ερμηνείες που έχουν δοθεί για το συμβολισμό αυτών των ειδωλίων. Μπορεί να αποτελούσαν απεικονίσεις της θεάς της γονιμότητας ή των ιερειών της, είτε φυλακτά που χρησιμοποιούνταν για την τόνωση της γονιμότητας ή απλά για καλή τύχη.
Μάλιστα σε κάποια ειδώλια της εποχής αυτής υπήρχε στην κορυφή μια τρύπα, ούτως ώστε να μπορούν να φορεθούν στο λαιμό. Ίσως πάλι να συνδέονταν με τη λατρεία της μεγάλης Μητέρας – θεάς, θεάς της γονιμότητας, με ιδιαίτερη έμφαση στη γέννηση του παιδιού. Άλλωστε κατά την Χαλκολιθική περίοδο η λατρεία μιας θεάς συνδεδεμένης με την γονιμότητα ήταν ευρέως διαδεδομένη στην περιοχή της Πάφου και συγκεκριμένα στις περιοχές Σουσκιού, Λέμπα, Ερήμη, Κισσόνεργα. Τη θεά αυτή της γονιμότητας πολλούς αιώνες αργότερα διαδέχεται η Αφροδίτη, η κατεξοχήν θεότητα της Κύπρου. Το σίγουρο πάντως είναι πως τα σταυρόσχημα αυτά ειδώλια είχαν ιερό χαρακτήρα και λειτουργούσαν ως συνδετικό κρίκο ανάμεσα στη θεότητα και τους θνητούς.
Η προϊστορική τέχνη της Κύπρου φέρεται να είναι συγγενής με την Κυκλαδική τέχνη της ίδιας περιόδου. Το ειδώλιο του Πωμού που αποτελεί ένα χαρακτηριστικό της προϊστορικής τέχνης της Κύπρου σήμερα φυλάσσεται στο Κυπριακό Μουσείο στη Λευκωσία. Αξίζει επίσης να αναφερθεί πως στη διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών στο χαλκολιθικό οικισμό της Σουσκιού, έχει έλθει στο φως εργαστήριο κατασκευής σταυρόσχημων ειδωλίων, του ίδιου τύπου με το ειδώλιο του Πωμού.
Συγκεκριμένασύμφωνα με το big in cyprus βρέθηκαν τα εργαλεία με τα οποία κατασκεύαζαν τα ειδώλια, αλλά και μεγάλες ποσότητες απολεπισμάτων από τα αρχικά στάδια κατασκευής των ειδωλίων. Τα απολεπίσματα αυτά προέρχονται από την επεξεργασία χαλικιών και όγκων από ακατέργαστη πρώτη ύλη, την οποία προμηθεύονταν οι γλύπτες από την οροσειρά του Τροόδους. Επίσης βρέθηκαν ημιτελή ειδώλια, τα οποία απορρίφθηκαν, καθώς παρουσίαζαν ατέλειες. Το σταυρόσχημο ειδώλιο φιγουράρει ως ένα από τα δημοφιλέστερα σουβενίρ του νησιού, ενώ αποτελεί και μέρος κοσμημάτων που φοριούνται ως γούρια.
