Παραδοσιακό ένδυμα των αντρών, που φοριόταν τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλα μέρη του ελληνισμού και κυρίως νησιά (Κρήτη, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα) σε ανάλυση της Polignosis. Σήμερα φοριέται ακόμη από ελάχιστους γέρους σε χωριά, και σπάνια πλέον απαντάται. Σε παλαιότερες όμως εποχές όλοι σχεδόν οι άντρες, ακόμη και παιδιά, φορούσαν στην Κύπρο την βράκα η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως το τοπικό εθνικό ανδρικό ένδυμα.
Αν και η καθαυτό βράκα είναι το κάτω μέρος της παραδοσιακής ανδρικής ενδυμασίας της Κύπρου, ωστόσο στην ευρύτερη έννοια της η λέξη βράκα (όπως και η λέξη βρακάς που σημαίνει τον άντρα που φορεί βράκα) υποδηλώνει ολόκληρη την ανδρική αμφίεση, που περιλαμβάνει, εκτός από την ίδια τη βράκα, και:
α) Το κεφαλομάντηλο ή το φέσι.
β) Το πουκάμισον.
γ) Το ζιμπούνι.
δ) Τη ζώστρα ή ζωνάρι.
ε) Τις κλάτσες.
στ) Τις ποδίνες.
ζ) Τα διάφορα φορήματα, όπως το πουγγί, το μαντήλι, το μαχαίρι κλπ.
Η βράκα ήταν ωραιότατη ανδρική φορεσιά που φοριόταν με υπερηφάνεια σε παλαιότερες εποχές στην Κύπρο, όπου εθεωρείτο και σύμβολο ανδρισμού και λεβεντιάς.
Καταγωγή της κυπριακής βράκας: Δεν είναι απόλυτα σαφές πότε χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Κύπρο η βράκα και από πού εισήχθη. Aν και κατά καιρούς έγιναν από μελετητές συνδέσεις της κυπριακής βράκας με διάφορα άλλα ενδύματα, όπως τα περσικά σαράβαρα ή σαλβάρια, τις αναξυρίδες των Γαλατών, τα βυζαντινά βρακιά και κοντοβράκια και τα ποτούρια των Τούρκων και Αλβανών, ωστόσο η βράκα δεν φαίνεται να έχει οποιαδήποτε άμεση σχέση μ’ όλα αυτά, ούτε και φαίνεται ν’ αποτελεί άμεση, τουλάχιστον, εξέλιξη ενός από τα προαναφερθέντα ενδύματα. Τα σαλβάρια των Περσών ήταν μακριά και φουσκωμένα πανταλόνια. Οι γαλατικές αναξυρίδες ήταν είδος στενών πανταλονιών. Τα βρακιά των Βυζαντινών (που λέγονταν και βράκες) ήταν και πάλι πυζαμοειδή πανταλόνια που καμιά σχέση δεν έχουν με τη βράκα. Τα ποτούρια, που τα φορούσαν και οι Έλληνες Σαρακατσάνοι, ήταν και πάλι είδος πλατιού πανταλονιού.
Εξέλιξη: Η κυπριακή βράκα διαφέρει πολύ από το διασκευασμένο από τους Αλγερινούς πειρατές ένδυμα, το οποίο συνήθως εκείνοι φορούσαν μαζί με άλλα ελαφρά ρούχα και ξυπόλυτοι. Η βράκα προσαρμόστηκε στις κυπριακές συνθήκες, όπως ανάλογα προσαρμόστηκε και στις συνθήκες άλλων περιοχών της Μεσογείου. Ο Κύπριος βοσκός, για παράδειγμα, που περπατούσε πολύ στην ύπαιθρο, την φορούσε μαζί με ψηλά υποδήματα που τον προστάτευαν από τα αγκάθια και τα ερπετά. Άλλοι την φορούσαν με χαμηλότερα υποδήματα. Στη Μεσαορία επίσης, η βράκα είναι πολύ μεγάλη και φουσκωμένη, ενώ στην Πάφο είναι στενότερη. Γενικότερα, στον κάμπο είναι μεγαλυτέρων διαστάσεων, μάλιστα κάποτε αγγίζει την γη, σ’ αντίθεση με τα ορεινά μέρη όπου τέτοια βράκα θα εμπόδιζε το βάδισμα σε ανώμαλο έδαφος και θα περιπλεκόταν σε φυσικά εμπόδια.
Το χρώμα της κυπριακής βράκας είναι επίσης σημαντικό. Σε άλλα μέρη, η βράκα απαντάται σε αποχρώσεις βαθιού μπλε, ή φοριέται και με άσπρες μπότες ή και με φανταχτερών χρωματισμών συμπληρώματα, όπως βαθύ κόκκινο ζωνάρι κλπ. Οι Τούρκοι φορούσαν και βράκες διαφόρων άλλων χρωματισμών, και κυρίως λευκές. Όμως στην Κύπρο, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, πολύχρωμα ρούχα είχαν δικαίωμα να φορούν μόνο οι Τούρκοι, ενώ αντίθετα οι Ραγιάδες υποχρεώνονταν να φορούν ρούχα μαύρα. Γι’ αυτό, η κυπριακή βράκα παρέμεινε μαύρου χρώματος, κι έτσι διατηρήθηκε. Διάφορα, αρμονικά κι όχι φανταχτερά, χρώματα χρησιμοποιήθηκαν με λιτότητα στη διακόσμηση του ζιμπουνιού, είδους γιλέκου των Κυπρίων βρακοφόρων.
Περιγραφή της βράκας: Η βράκα κατασκευάζεται από επιτόπιας κατασκευής υφάσματα, και βάφεται με μαύρο χρώμα. Στο πάνω μέρος της υπάρχει φαρδύ άνοιγμα, απ’ όπου φοριέται. Μια θηλειά, που λέγεται βρακοθηλειά, κατασκευάζεται στο πάνω μέρος, και σ’ αυτήν περνά η βρακοζώνα ή βρακοζώνιν που δένεται σφιχτά στη μέση και συγκρατεί τη βράκα. Στο κάτω μέρος, είναι κατασκευασμένα δυο ανοίγματα για τα πόδια, που φθάνουν λίγο πιο κάτω από το γόνατο, περίπου μέχρι το σημείο που φθάνει το πάνω μέρος της ποδίνας. Το υπόλοιπο ύφασμα της βράκας πέφτει στο κέντρο των δυο αυτών ανοιγμάτων, λέγεται βάκλα γιατί μοιάζει με τη βάκλα του αρνιού, ή και κάβαλλος, και το μέγεθός του ποικίλλει. Μέρος του υφάσματος αυτού ανυψώνεται στο πίσω μέρος και στερεώνεται στη μέση.
Για να καλύπτονται οι σούρες της βράκας που δημιουργούνται στο πάνω μέρος από τη βρακοθηλειά, πάνω απ’ αυτήν φοριέται το ζωνάριν ή ζώστρα, πλατύ ύφασμα διαφόρων χρωματισμών ή και με υφαντά σχέδια. Το ύφασμα αυτό τυλίγεται και σφίγγεται γύρω από τη μέση, συγκρατεί δε και το πουκάμισο. Στη ζώστρα τοποθετούνται το πουγγί και το μαχαίρι.
