Aπό πολύ μικρή θυμάμαι όταν το ταξίδι για την Πάφο αποτελούσε μέρος μιας μεγάλης οργάνωσης για μια οικογένεια, λόγο της μεγάλης απόστασης από την Λευκωσία, πριν την δημιουργία του αυτοκινητόδρομου. Όταν κάποιος έφευγε για Πάφο ζητούσα να μου φέρουν παφίτικη πίσσα και ήταν κάτι σαν σουβενίρ για μας τα παιδιά. Μεγαλώνοντας οι αναμνήσεις «κολλάνε» σε ένα μικρό καφεναδάκι όπου δίπλα βρισκόταν ένα κατάστημα που πωλούσε παραδοσιακά προϊόντα και ήταν σταθμός για τους περισσότερους για να προμηθευτούν το προϊόν με γεύση ρητίνης.
Ενδιαφέρον ιστορία που μας παίρνει χρόνια πίσω αλλά και μια αναλυτική περιγραφή έτσι όπως μας την παρουσιάζει το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Η παφίτικη πίσσα (ή τρεμιθόπισσα)είναι τοπικό προϊόν που παρασκευάζεται, παραδοσιακά, από τη ρητίνη του φυτού τρεμιθιά ή «τριμιθιά» ή «τρέμιθος» (Pistacia atlantica, subsp. cypricola) που θεωρείται ενδημικό της Κύπρου. Η παφίτικη πίσσα είναι σκληρή με έντονη χαρακτηριστική γεύση ρητίνης.
Ιστορία: Καρποί της τρεμιθιάς έχουν εντοπιστεί σε προϊστορικούς οικισμούς της 6ης, της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ. (όπως στην Κισσόνεργα). Επίσης, ο Διοσκουρίδης (1ος αιώνας μ.Χ.) αναφέρεται στην κυπριακή ρητίνη, όπως και στο δέντρο «τέρμινθος». Σύμφωνα με έναν από τους νεότερους περιηγητές, τον Giovani Mariti, που έζησε στο νησί μεταξύ 1760-1767 την εν λόγω εποχή η τρεμιθόπισσα της Κύπρου συλλεγόταν κυρίως στην Πάφο και έχαιρε μεγάλης φήμης ιδιαίτερα στη Βενετία. Με βάση νεότερες μαρτυρίες, κέντρο παραγωγής της παφίτικης πίσσας ήταν το άλλοτε αμιγές τουρκοκυπριακό χωριό της Πάφου, Λέμπα. Παραγόταν, επίσης, στην Τάλα και στην Κισσόνεργα. Οι κύριοι παραγωγοί πίσσας ήταν Τουρκοκύπριοι. Μετά τις δικοινοτικές ταραχές του 1963 και τις μετακινήσεις Τουρκοκυπρίων, καθώς και λόγω μείωσης του αριθμού των τρεμιθιών, η συλλογή ρητίνης από τα δέντρα για παραγωγή της πίσσας σταμάτησε.
Σήμερα η ρητίνη εισάγεται. Κέντρο παραγωγής της παφίτικης πίσσας είναι η Γεροσκήπου, όπου τοπικές βιοτεχνίες ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή μέθοδο παραγωγής.
Μέθοδος παραγωγής:
Σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής γίνεται συλλογή της ρητίνης που ρέει από τις χαρακιές του κορμού της τρεμιθιάς, που στη συνέχεια φιλτράρεται πολύ αργά (1-2 μέρες) μέσω ενός κλαδιού θυμαριού ή υφάσματος ή λεπτού μεταλλικού πλέγματος. Η καθαρισμένη ρητίνη που συλλέγεται ονομάζεται «τριμιντίνα». Η «τριμιντίνα» ζεσταίνεται μέχρι να ρευστοποιηθεί και φιλτράρεται ξανά μέσα από ύφασμα σε δοχείο που περιέχει λίγο κρύο νερό ώστε να κρυώσει και να μπορεί να δουλευτεί στο χέρι. Η «τριμιντίνα» μαλάσσεται κομμάτι-κομμάτι για περίπου μισή ώρα μέχρι το χρώμα της από κιτρινωπό να γίνει άσπρο. Τα κομμάτια της πίσσας τοποθετούνται σε καθαρό, υγρό ύφασμα για 24ώρες για να κρυώσουν και να στεγνώσουν και τυλίγονται σε λαδόχαρτο.
