Έντονο προβληματισμό και ανησυχία έχει προκαλέσει σε όλο τον κόσμο, η παρουσία της βλέννας στην θάλασσα του Μαρμαρά, με τις τουρκικές αρχές να έχουν ήδη ξεκινήσει τις διαδικασίες για καθαρισμό των θαλασσών τους. Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Αστικοποίησης της Τουρκίας έχει καθαρίσει 1.197 κυβικά μέτρα γλίτσας από τη θάλασσα του Μαρμαρά, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται επιστημονική έρευνα, ώστε να διαπιστωθεί η προέλευσή της.
Η επιστημονική επιτροπή, η οποία απαρτίζεται από δεκαεννέα μέλη, έχει συγκροτηθεί μετά την σύμφωνη γνώμη του τουρκικού κοινοβουλίου και αναμένεται να ολοκληρώσει την έρευνα και να έχει αποτελέσματα εντός τριών μηνών. Εξάλλου, οι διαδικασίες καθαρισμού θα συνεχίζονται, μετά την απόφαση των επιστημόνων να καθαρίσουν την βλέννα, κάνοντας χρήση βακτηρίων, τα οποία υπέστησαν επεξεργασίας στο εργαστήριο.
Τι είναι, όμως, η βλέννα αυτή, που απειλούσε τη θάλασσα του Μαρμαρά και πόσο επικίνδυνη είναι για την θαλάσσια ζωή. Ο προϊστάμενος του Τομέα Θαλάσσιου Περιβάλλοντος, του Τμήματος Αλιείας, Βασίλης Παπαδόπουλος, εξήγησε στον REPORTER ότι η λεγόμενη «βλέννα» είναι επιστημονικώς γνωστή ως κολλώδη μακρο-συσσωματώματα “marine mucilage” (“sea snot”). Αποτελείται ουσιαστικά από αιωρούμενα οργανικά συσσωματώματα τα οποία σχηματίζουν άμορφες μάζες βλέννας καφέ ή /και καφε-πράσινου χρώματος που είναι ορατές με γυμνό μάτι και επιπλέουν στην επιφάνεια.
«Τα συσσωματώματα αυτά αποτελούνται από φυτοπλαγκτόν (μικροφύκη) όπως διάτομα, δινομαστιγωτά κλπ τα οποία αυξάνονται γρήγορα λόγω της παρουσίας θρεπτικών συστατικών (π.χ. νιτρικά και φωσφορικά άλατα) στο θαλασσινό νερό και εκκρίνουν πολυσακχαρίτες, πρωτεΐνες και λίπη. Οι συνθήκες αυτές προσελκύουν και διάφορα άλλα βακτήρια και ιούς τα οποία μπορούν να προκαλέσουν λύση (θάνατο) των μικροφυκών ελευθερώνοντας ακόμη περισσότερες θρεπτικές ουσίες και οργανικό υλικό στο νερό. Κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών παρατηρείται σε διάφορες θαλάσσιες περιοχές μια αύξηση των φαινομένων παρουσίας βλέννας λόγω της ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος καθώς και της κλιματικής αλλαγής».
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι πρωτόγνωρο, για αυτούς που μελετούν την θάλασσα. Όπως ανέφερε ο κ. Παπαδόπουλος, στην Μεσόγειο Θάλασσα, το φαινόμενο είναι γνωστό από τον 18ο και 19ο αιώνα. «Στην θάλασσα του Μαρμαρά έχουν παρατηρηθεί τοπικά φαινόμενα βλέννας σε αρκετές περιπτώσεις στο παρελθόν από το 1990 αλλά η επιστημονική διερεύνησή τους ξεκίνησε το 2007. Το πρόσφατο επεισόδιο βλέννας αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο φαινόμενο για την περιοχή. Η απόρριψη στη θάλασσα του Μαρμαρά μη επεξεργασμένων και μερικώς επεξεργασμένων αστικών αποβλήτων (ενδεικτικά δέχεται λύματα από περίπου 20 εκατ.πολίτες), καθώς και αποβλήτων από βιομηχανίες (π.χ. εργοστάσια παραγωγής λιπασμάτων, μετάλλων κλπ), σε συνδυασμό με τις καιρικές συνθήκες (π.χ. ενδεχόμενη αύξηση θερμοκρασίας) και τα ρευματικά δεδομένα (στάσιμα σχετικά νερά) αποτελούν ευνοϊκούς παράγοντες για την ανάπτυξη της βλέννας».
Απαντώντας κατά πόσο είναι επικίνδυνη η βλέννα, ο προϊστάμενος του Τομέα Θαλάσσιου Περιβάλλοντος υπέδειξε πως επιστημονικές έρευνες που έχουν διεξαχθεί στην Μεσόγειο θάλασσα και στην θάλασσα του Μαρμαρά, αναφέρουν ότι οι πιο ευπαθείς οργανισμοί που επηρεάζονται από το φαινόμενο της βλέννας είναι οι διηθηματοφάγοι, δηλαδή οργανισμοί που τρέφονται φιλτράροντας νερό.
«Στην περίπτωση όπου το φαινόμενο διαρκέσει μεγάλα χρονικά διαστήματα έμμεσα μπορεί να συμβάλει στην μείωση του οξυγόνου στο νερό και την πρόκληση ανοξικών συνθηκών επηρεάζοντας τους θαλάσσιους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων και των ψαριών, παρόλο που τα ψάρια λόγω κινητικότητας μπορούν να αποφύγουν την περιοχή επηρεασμού. Πέραν αυτών, η παρατεταμένη παρουσία της βλέννας και η άσχημη μυρωδιά που έχει, καθώς και η πιθανή αυξημένη παρουσία κολοβακτηριδίων και E. coli, μετατρέπει το νερό σε ακατάλληλο για κολύμβηση προκαλώντας αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και τον τουρισμό».
Η δυνατότητα για ψάρεμα και πώς επηρεάζεται η Κύπρος
Η παρουσία της βλέννας έχει βάλει ένα φρένο, όσον αφορά στην αλιεία, αφού καθιστά δύσκολο το εγχείρημα των ψαράδων, να πλεύσουν στην περιοχή. Εξάλλου, δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία, που να αποδεικνύουν ότι τα εν λόγω ψάρια μπορούν να καταναλωθούν.
«Η βλέννα, εφόσον βρίσκεται σε ιδιαίτερα μεγάλες συγκεντρώσεις, όπως στην περίπτωση της θάλασσας του Μαρμαρά μπορεί να προσκολληθεί στα αλιευτικά σκάφη, δυσκολεύοντας την μετακίνηση τους. Επίσης, το γεγονός ότι δημιουργεί μια συμπαγή μάζα στην επιφάνεια της θάλασσας, κάνει πολύ δύσκολη έως και αδύνατη, τη χρήση αρκετών αλιευτικών εργαλείων. Όσον αφορά την καταλληλόλητα των ψαριών της περιοχής για κατανάλωση, δεν υπάρχουν ακόμη σχετικά επιστημονικά συμπεράσματα, αλλά για προληπτικούς λόγους, θα ήταν καλό να αποφεύγεται».
Τα φαινόμενα βλέννας αποτελούν περιοδικό φαινόμενο, δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαδόπουλος, το οποίο μπορεί να παραμείνει στην επιφάνεια του νερού έως και 2-3 μήνες πριν τελικώς καταβυθιστεί στο βυθό.
«Στην περίπτωση όπου το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο, όπως στην περίπτωση της θάλασσας του Μαρμαρά, θα μπορούσε να γίνει απομάκρυνσή του με τεχνικά / μηχανικά μέσα. Η πρόληψη, όμως, αποτελεί το σημαντικότερο μέτρο αντιμετώπισης του φαινομένου της βλέννας. Η σωστή διαχείριση των αποβλήτων συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής απόρριψης ανεπεξέργαστων λυμάτων στο θαλάσσιο περιβάλλον, η αναστολή παράνομων απορρίψεων και η διεξαγωγή αυστηρών ελέγχων αποτελούν κάποια ενδεικτικά παραδείγματα πρόληψης».
Τις προηγούμενες ημέρες, εικόνες που έρχονταν από τα κατεχόμενα, έδειχναν μία περίεργη άσπρη ουσία στην θάλασσα της Αμμοχώστου, με το μυαλό όλων να πηγαίνει στην βλέννα της θάλασσας του Μαρμαρά. Ωστόσο, δεν αποδείχθηκε ακόμη κατά πόσο πρόκειται για βλέννα ή όχι. Η παρουσία, ωστόσο, της εν λόγω ουσίας έχει δημιουργήσει ένα βασικό ερώτημα σε όλους. Μπορεί να επηρεαστεί, τελικά, η Κύπρος;
«Για την ανάπτυξη της βλέννας πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις όπως αυξημένα θρεπτικά συστατικά στο θαλασσινό νερό, στασιμότητα, περιορισμός ανάμιξης, αυξημένες θερμοκρασίες κλπ. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στην Κύπρο, όπως ο υπερ-ολιγοτροφικός χαρακτήρας των θαλάσσιων υδάτων που περιβάλλουν το νησί μας, δηλαδή το ότι είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά και το γεγονός ότι, ως επί το πλείστον, η ακτογραμμή βρίσκεται εκτεθειμένη στην ανοιχτή θάλασσα (καλά αναμεμειγμένα νερά), δεν ευνοούν την ανάπτυξη και εξάπλωση της βλέννας. Λαμβανομένων των πιο πάνω δεν αναμένεται να επηρεαστεί η θαλάσσια περιοχή της Κύπρου».
