Μουσακάς και παστίτσιο. Πρόκειται για δυο από τα πιο αγαπημένα φαγητά των Ελλήνων. Μπορεί να είναι δυο πιάτα με τόσα κοινά, καθώς τα βασικά υλικά τους είναι η μπεσαμέλ και ο κιμάς, αλλά το καθένα έχει τους «οπαδούς» του. Οι νοικοκυρές γκρινιάζουν ότι είναι «μπελαλίδικα» φαγητά και χρειάζονται μεγάλη προετοιμασία, αλλά δεν λείπουν από το οικογενειακό τραπέζι.
Ο μουσακάς έχει γίνει και τουριστική ατραξιόν με όλους τους ταξιδιωτικούς οδηγούς να τον αναφέρουν αν και έχει διαδοθεί εδώ και δεκαετίες στους τουρίστες με τη μέθοδο «από στόμα σε στόμα».
Όσον αφορά τη διατροφική τους αξία ένα κομμάτι των 200 γραμμαρίων μουσακά έχει περίπου 480 θερμίδες, 8γρ υδατανθράκων, 7γρ πρωτεϊνών και 18γρ λίπους. Η αντίστοιχη ποσότητα πατσίτσιου έχει 400 θερμίδες, 29γρ υδατανθράκων, 18γρ πρωτεϊνών και 24γρ λίπους. Παρ’ όλα αυτά, λίγοι σκέφτονται τις θερμίδες μπροστά στη θέα μιας μερίδας μουσακά ή παστίτσιου.
Η προέλευση των δύο φαγητών δεν είναι ελληνική. Η ονομασία του μουσακά έχει αραβική προέλευση, καθώς προέκυψε από τη λέξη «musaqqa‘a» που σημαίνει κρύο. Μια άλλη θεωρία είναι ότι προέρχεται από το παλαιστινιακό musakhkhan που σημαίνει «αυτό που έχει ζεσταθεί».
Η ακριβής προέλευση του φαγητού όμως, παραμένει άγνωστη. Πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι η εξέλιξη του περσικού maguma, ενός φαγητού που συνδυάζει το αρνί με μελιτζάνες. Φημολογείται ότι ο μουσακάς στην Ελλάδα άρχισε να καταναλώνεται στις αρχές του 20ου αιώνα με τη διάδοση των συνταγών του Νικολάου Τσελεμεντέ.
Φαγητά παρόμοια με τον ελληνικό μουσακά τρώγονται στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στην Αίγυπτο, στην Κεντρική Ευρώπη και στην Τουρκία. Όσον αφορά το παστίτσιο, δημοσιεύματα αναφέρουν ότι έχει ιταλική προέλευση, ενώ χρονολογείται από τον 17ο αιώνα. Η ονομασία του προέρχεται από την ιταλική λέξη «pasticcio» που σημαίνει ανακατεμένος. Οι πρώτες συνταγές του παστίτσιου είχαν περισσότερο τη μορφή πίτας με βασικό συστατικό τα ζυμαρικά.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για δημιούργημα του μαρκήσιου Λουί ντε Μπεσαμέλ, αρχιμάγειρα του βασιλιά της Γαλλίας, Λουδοβίκου ΙΔ’. Το ελληνικό παστίτσιο άρχισε να φτιάχνεται πρώτα στα νησιά του Ιονίου και σιγά σιγά εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα. Στην Κέρκυρα, οι νοικοκυρές τύλιγαν τα μακαρόνια σε φύλλα κρούστας. Ο τρόπος που φτιάχνεται το παστίτσιο σήμερα βασίζεται στη συνταγή του Τσελεμεντέ….
