480 μέτρα πάνω από την επιφάνια της θάλασσας και σε απόσταση 43 χλμ. από τη Λάρνακα βρίσκεται ένα από τα 30 ομορφότερα χωριά της Ευρώπης όπως συμπεριλήφθηκε το 2005 από τον Σύνδεσμο Ταξιδιωτικών Πρακτόρων της Ιαπωνίας, ενώ το 2009 τα Πάνω Λεύκαρα συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο της πολιτιστικής κληρονομίας της UNESCO.
Τα Λεύκαρα τα οποία συναντούμε ανεβαίνοντας από την Σκαρίνου μέσα στο χωριό αφού αφήσεις το αμάξι σου στην μικρή πλατεία μπορείς να κυκλοφορήσεις με τα πόδια να δεις το παλιό υδραγωγείο.
Λίγο πολύ για όλους μας τα Λεύκαρα είναι γνωστά κυρίως για το διάσημο λευκαρίτικο κέντημα για το οποίο φρόντισε να γίνει γνωστό από την πρώτη Κύπρια επιχειρηματία με το όνομα Μαρικκού.
Όταν αναφερόμαστε στα Λεύκαρα πρέπει να διαχωρίσουμε αν μιλάμε για τα Πάνω ή τα Κάτω Λεύκαρα. Ένας πολιτισμός αλληλένδετος και την ίδια στιγμή δύο περιοχές εντελώς ξεχωριστές. Ο διαχωρισμός των περιοχών σύμφωνα με όσα γράφονται έγιναν την εποχή της Τουρκοκρατίας. Σ’ ότι αφορά από που πήρε το όνομα λέγεται ότι προέρχεται είτε από τις μικρές λεύκες που φύτρωναν, είτε από ένα κάτοικο που ονομαζόταν Λεύκαλος.
Η πρόσκληση σ’ ένα αρχοντικό
Ένα σπίτι το οποίο φτιάχτηκε πριν από 30 χρόνια από ένα σπουδαίο άνθρωπο τον Χρίστο Μιχαήλ ο οποίος ήταν δάσκαλος στο επάγγελμα. Μια ανακαίνιση η οποία έγινε από την κόρη του Σταυρούλα, αρχίζοντας σταδιακά από το 2013 κατάφερε να κρατήσει την “ταυτότητα” που άφησε πίσω του ο πατέρας της, χωρίς να αλοιωθεί το αρχικό κτίσμα. Κατάφερε με τόσο μεράκι και σεβασμό να το κτίσμα να γίνει μοντέρνο αλλά παράλληλα να κρατηθεί η ιστορία ενός σπιτιού που κάποτε γέμιζε χαρούμενες φωνές και οικογενειακές στιγμές μιας άλλης εποχής.
4 υπνοδωμάτια το καθένα με το δικό του μπάνιο, με τηλεόραση, διαδίκτυο, κλιματισμό, εσωτερικό τζάκι, πισίνα με θαλασσινό νερό, με κουζίνα με όλα τα μαγειρικά είδη και σκεύη για μπάρμπεκιου, υπαίθριο μπαλκόνι, με κάμερες ασφαλείας, είναι μόνο μερικές από τις παροχές που θα συναντήσετε σε αυτό το οικοδόμημα.
Προσωπικά θα ήταν η δεύτερη φορά αν όχι και η τρίτη που θα έκανα ένα οδοιπορικό για Λεύκαρα. Δεν σας κρύβω πως με αυτή την περιοχή με συνδέουν πολλά – Αυτό βέβαια αποτελεί μία άλλη ιστορία. Κλήθηκα από τον εκδότη του site να επισκεφθώ στο χωριό βάζοντας στο ρεπορτάζ τις δικιές μου δημοσιογραφικές πινελιές.
Συντροφιά σ’ αυτό το ταξίδι, ήταν παιδιά -έφηβοι που είχαν ανάγκη το «ξεκλείδωμα» από τα καταφύγια στην μετά covıd 19 πανδημία, δύο δικά μου, και τα υπόλοιπα 3 παιδιά, από το φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον, τα οποία δεν είχαν ξανά επισκεφθεί ένα κυπριακό παραδοσιακό χωριό.
Τα πρώτα συναισθήματα
Φτάνοντας στο αγροτουριστικό κατάλυμα, μένω κυριολεκτικά άναυδη. Ότι και να πω, ότι και να μεταφέρω, πραγματικά θα αδικούσα το μαγευτικό αυτό τοπίο που έβλεπα μπροστά μου. Κάνω τις πρώτες συστάσεις με την ιδιοκτήτρια, μου δίνει τις οδηγίες για τη λειτουργία του σπιτιού. Την ίδια ώρα τα παιδιά κάνουν τις πρώτες βουτιές στην πισίνα με θαλασσινό νερό, θερμαινόμενό, με ένδειξη γύρω στους 30 βαθμούς. Η πρώτη βουτιά δεν αργεί να γίνει και από εμένα. Σε εκείνο ακριβώς το σημείο «όρισα» την εκκίνηση των διακοπών μου. Χάζευα τα βουνά, τα δέντρα, το πράσινο, την αρχιτεκτονική του σπιτιού και δεν υπήρχε καμία σκέψη στον μυαλό μου. Τα παιδιά, αποφασίζουν να περιηγηθούν στην πλακόστρωτη πλατεία του χωριού.
Τα Λεύκαρα στα «μάτια» των παιδιών
Έρχονται ενθουσιασμένοι : «Μαμά χρωματιστές αυλές, παραδοσιακά μαγαζάκια… κοίτα τι πήρα», λέει η κόρη μου και αμέσως μου ήρθε η ιδέα να αναλάβουν τα παιδιά τον ρόλο του δημοσιογράφου και να «ψαρέψουν» εικόνες, εμπειρίες, σκέψεις και ό,τι άλλο μπορούσε να συλλάβει το εφηβικό μυαλό.
Μου δείχνουν φωτογραφίες από σπιτάκια παραδοσιακά με ορθάνοιχτες πόρτες. Αυτό ήταν κάτι που τους έκανε τρομερή εντύπωση όπως μου είπαν. Ο Ιωάννης από την Πάφο ένα από τα παιδιά που άνηκε στην «δημοσιογραφική ομάδα» μου δείχνει ένα tik – tok, το οποίο έκανε σ’ ένα στενό του χωριού. «Είδα γιαγιάδες να κάθονται στις αυλές, ένα σκαντζόχοιρο να περνάει, παπουτσοσιτζιά, χρωματιστά λουλούδια…Παράλληλα να μου περιγράφει πως στην προσπάθεια του να βγάλει τον καλύτερο ρυθμό μέσα από την γνωστή εφαρμογή tik tok να του φεύγει η παντόφλα σε άγνωστη κατεύθυνση μάλλον σε μικρό γκρεμό!
Με μια κάμερα και βόλτες…
Επισκέπτονται την εκκλησία του Αγίου Ραφαήλ με τη ξυλόστεγη κεραμοσκεπή στέγη. Την επόμενη μέρα αποφάσισαν να επισκεφθούν τα Πάνω Λεύκαρα. Στις 6:30 το πρωί οι μικροί ορειβάτες ξεκινούν με τα πόδια και Gps, με βασικά εφόδια την φωτογραφική, τα κινητά και μπουκάλες νερού. Στο δρόμο συναντάνε γεροντάκια και γιαγιάδες να ποτίζουν τους κήπους και τα δέντρα των σπιτιών τους, γατάκια να περιφέρονται στα σοκάκια. Μέσω της google ενημερώνονται για την επίσκεψη του Leonardo DaVinci το 1481 στα Λεύκαρα, όπου αγόρασε κεντήματα και ένα από αυτά βρίσκεται στον καθεδρικό ναό του Μιλάνο.
Εστιατόρια, καφενεία και café όλα κλειστά λόγω της ώρας που επέλεξαν να κάνουν το οδοιπορικό. Τους προκάλεσε εντύπωση οι χρωματιστές πόρτες με τα λουλούδια, οι λιθόστρωτοι δρόμοι. Μιλούν για την ενέργεια που τους έδινε η φύση σε συνδυασμό με το στίγμα που άφησε η ιστορία από την περίοδο της φραγκοκρατίας.
Λίγο πριν την αναχώρηση
Σάββατο πρωί, με το αμάξι οδεύουμε όλοι μαζί πλέον στο μουσείο παραδοσιακής και κεντητικής και αργυροχοϊας. Περνάμε από το κέντρο χειροτεχνίας. Κατεβαίνουμε στο Tasties είναι ένα αναπαλαιωμένο αρχοντικό του 1850 με γαλανόλευκα χρώματα για μερικές ακόμη φωτογραφίες. Αν και ήταν κλειστό γνώριζα τις υπέροχες γεύσεις σε γλυκά και φαγητά. Μέσα στο χώρο υπάρχει τζάκι, πιάνο και χρώματα που σε ταξιδεύουν.
Η γαστρονομία των Λευκάρων
Τους μίλησα για τον λευκαρίτικο τταβά ο οποίος παρασκευάζεται από αρνίσιο ή κατσικίσιο κρέας και ρύζι, τα οποία τοποθετούνται μαζί με το κρέας και το ρύζι με κρεμμύδια,ντομάτες και πατάτες. Η αρτυσιά (κίμινο) θα δώσει το τελικό αποτέλεσμα πριν μπει στον φούρνο για 4 ώρες.
Το κόσμημα και η ιστορία ενός παραδοσιακού καταστήματος
Την ώρα που τα παιδιά απολάμβαναν φρέσκους χυμούς και ενώ τα περισσότερα καταστήματα να είναι κλειστά εντοπίζω από μακριά ένα κατάστημα το: Andria’s Silver Gallery.
Το εργαστήριο είναι οικογενειακή υπόθεση και χρονολογείται απο το 1950 όταν ο παππούς της ιδιοκτήτριας Ανδριανής Λοϊζου, Παναγιώτης ξεκίνησε να φτιάχνει ασημένια είδη σπιτιού όπως κουταλάκια, χανάπια, ποτήρια και καπνιστομέρεχα. Η γιαγιά Ανδριανή ήταν κεντήτρια στο Λευκαρίτικο απο μικρή και έτσι μαζί ότι έφτιαχναν πήγαιναν σε όλη την Κύπρο να τα πουλήσουν. Κατάφεραν να έχουν πελάτες σ’ όλες τις πόλεις και δέχονταν παραγγελίες σε διάφορα είδη.
«Θυμάμαι την γιαγιά μου να μου λέει χαρακτηριστικά ότι είχε ένα «δευτέρι» (τετράδιο) και ο κόσμος τους πλήρωνε με δόσεις, μου λέει η ίδια σε μια σύντομα συνομιλία μας και συνεχίζει να μου εξιστορεί με πάθος την εξέλιξη της επιχείρησης: «’Έπειτα, με την παρότρυνση της γιαγιάς μου άνοιξαν το δικό τους κατάστημα στην πλατεία του χωριού το 1978 το οποίο αργότερα ανέλαβαν οι γονείς μου και το λειτουργούν μέχρι σήμερα. Μεγαλώνοντας πάντα βοηθούσα στο κατάστημα, εκεί έμαθα και το κέντημα από την γιαγιά και την μαμά μου και όταν τέλειωσα τις σπουδές μου επέστρεψα στην επιχείρηση της οικογένειας δημιουργώντας το δικό μου κατάστημα, δίπλα ακριβώς από αυτό της οικογένειας μου. Με αυτή μου την απόφαση ήθελα να συνδράμω στην διατήρηση της παράδοσης και ταυτόχρονα στον εκσυγχρονισμό που η νέα εποχή απαιτεί», συμπληρώνει.
Στο χώρο θα μπορείτε να δείτε διάφορα είδη σπιτιού σε ασήμι και κοσμήματα σε διαφορετικές τεχνικές καθώς και το λευκαρίτικο κέντημα σε διάφορα μεγέθη και σχέδια. Η πιο παραδοσιακή τεχνική στα κοσμήματα και είδη σπιτιού που χρησιμοποιείτε είναι το τρυφουρένιο το οποίο φτιάχνετε από λεπτές κλωστές ασημιού δημιουργώντας διάφορα σχέδια και το τελείωμα τους δείχνει σαν κέντημα. ‘Αλλη τεχνική είναι τα οξειδωμένα που γίνονται με σφυρί όλα τα σχέδια και το τελείωμα τους είναι σε μαύρο χρώμα ή μπορεί να παραμείνουν ακατέργαστα σε άσπρο χρώμα.
Ξεφάντωμα…
Το τελευταίο βράδυ πριν από την αναχώρηση μας, μάς βρίσκει να κάνουμε πάρτι υπο τους ήχους pop μουσικής. Ο μικρός να κολυμπάει και να χορεύει παράλληλα ενώ τα δίδυμα κορίτσια απολάμβαναν ενα cocktail mojito χωρίς αλκοόλ με σόδα lime φύλλα δυόσμου μαύρη ζάχαρη και τριμμένο πάγο. Πίνω ένα σφηνάκι από το λατρεμένο παραδοσιακό κυπριακό ποτό τη ζιβανία αφού τα παιδιά είχαν αποκοιμηθεί και ήδη «ταξιδεύω» ήδη στον επόμενο προορισμό που θα με οδηγήσει σ’ ένα άλλο χωριό γεμάτο αμπελώνες.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: TASTE AND HOSPITALITY
ΦΩΤΟΣ: Iωάννης/Ραφαέλα/Χριστίνα/Ραφαέλα
Ευχαριστίες : https://properties-incyprus.com/
